Priredio: V.J.
Preosvećena sabraćo arhipastiri, svečasni prezviteri i đakoni, bogoljubivi monasi i monahinje, ljubljena braćo i sestre – čedâ Letonske pravoslavne crkve — navodi se u uvodu vaskršnje poslanice Aleksandra, mitropolita riškoga i cijele Letonije (desno na slici gore, lijevo je ruski patrijarh Kiril Gundjajev).
Aeksandar Kudrjašovs (Kudrjašov), doskorašnji mitropolit Moskovske patrijaršije u Rigi, prijestonici Letonije, obratio se u svojoj poslanici sveštenstvu i vjernicima kao de facto predstojatelj autokefalne Crkve.
Poslanica na letonskome i ruskome jeziku objavljena je na zvaničnome sajtu Letonske crkve (pravoslavie.lv).
„Nezalazna svijetlost Pashe Hristove, kroz propovijed svetih apostola, zasijala je za sve ljude. I naša Sveta Crkva imajući za svoj nepokolebljivi temelj Vaskrsloga Hrista Spasitelja, velikim trudom vjere i pobožnosti, ispovijedanjem i mučeništvom na drevnoj LETONSKOJ ZEMLJI devet stotina godina, sačuvala je Sv. Pravoslavlje i predala nam najdragocjenije — Svetu LETONSKU PRAVOSLAVNU CRKVU”, poručio je Aleksandar.
„A ako smo zaista pravoslavni, onda treba jasno da razumijemo da to naslijeđe pripada arhipastirima, pastirima, monasima i svoj vjernoj đeci LETONSKE PRAVOSLAVNE CRKVE. I moramo da čuvamo, kao źenicu oka, to veliko, sveto i svespasonosno naslijeđe koje su nam predali naši pobožni preci — Svetu LETONSKU PRAVOSLAVNU CRKVU!”
„Antena M” izvještavala je o dalekosežnim crkvenim promjenama u Letoniji. Predśednik Letonije, Egils Levits, podnio je 5. septembra 2022. nacionalnome parlamentu nacrt zakona o promjeni statusa Letonske pravoslavne crkve. Parlament je tri dana kasnije usvojio amandmane na izmjene i dopune zakona o Letonskoj crkvi.
Objašnjeno je da „izmjene zakona imaju za cilj da Letonskoj crkvi osiguraju da ona bude POTPUNO NEZAVISNA u odnosu na Moskovsku patrijaršiju” i da „odluka o nezavisnome statusu Crkve predstavlja interes letonskoga pravoslavlja, cijeloga društva i NACIONALNE BEZBJEDNOSTI”.
Potom je, 20. oktobra 2022, održan sabor Letonske pravoslavne crkve na kojem je od 161 učesnika njih 160 glasalo za autokefaliju; jedan se izjasnio protiv. Patrijarhu u Moskvi Kirilu Gundjajevu upućen je zvanični apel za davanje autokefalnosti.
Arhijerejski sabor Ruske pravoslavne crkve prošloga je mjeseca objavio da će razmotriti na posebnome zasijedanju apel sabora Letonske crkve. Međutim, u saopštenju se ne preciziraju datumi ili rokovi za zasijedanje arhijerejskoga, odnosno pomjesnoga sabora Ruske crkve.
Mitropolit Letonije Aeksandar Kudrjašovs je u maju prošle godine osudio rusku agresiju na Ukrajinu.
Aleksandar, star 83 godine — koji je rođen u Letoniji — postavljen je 1990. iz Moskve, odlukom Ruske crkve, za mitropolita Rige. Većina bogosluženja u Letonskoj crkvi je na letonskome jeziku, služi se i na crkvenoslovenskome.
Letonija ima oko dva miliona stanovnika. Pravoslavci čine 370.000 ili 18% stanovništva Letonije. Etnički Letonci su 62,10% stanovništva, a druga po veličini etnička zajednica su Rusi — 26,9%.
Jedina mjerodavna adresa za izdavanje kanonskoga tomosa o autokefaliji je Vaseljenska patrijaršija, a ne Moskva.
Vaseljenski patrijarh Vartolomej je prošloga mjeseca boravio u Letoniji suśednoj Litvaniji. On je u Viljnusu objavio da, uz podršku litvanske vlade, tamo stvara svoju jurisdikciju. Kao i u Letoniji, i u Litvaniji je jedino Moskovska patrijaršija dosad imala kanonsku jurisdikciju.
I u Letoniji i u Litvaniji, dakle, stvaranje zasebnih jurisdikcija ima potporu državnih vlasti — što je uobičajena praksa u istoriji Istočno-pravoslavne Crkve.
